SARIKAMIŞ HAREKATI

Başkumandan vekili Enver Paşa , Rusları beklemedikleri yerden , Allahuekber dağlarını aşarak vurmayı, Kars'ı vatan topraklarına katmayı hedeflemişti. Rus Kafkas Ordusunun çevirme manevralarında hassas olduklarını bildiği için bu zayıflığı kullanmayı amaçlamıştı. Fakat o günün koşullarında bu çok tehlikeli idi, Enver Paşa buna değeceğini düşünüyordu.

Allahuekber dağlarında ısı sıfırın altında 30 dereceye kadar düşüyordu. Türk askerlerinin çoğu çölden gelmişti ve üzerlerinde yazlık üniformalar vardı.O üniformalarla soğuğa dayanmaları pek mümkün olmadı. Savaşın hazin kısmı ise kayıpların çarpışmalar sonucu değil de ağır hava koşulları yüzünden olmasıydı.

Dondurucu soğukta askerlerimizin durumunu "Sarıkamış" adlı kitabında Kurmay Subay Şerif Bey şöyle anlatıyor:

"Yol kenarında karların içinde çömelmiş bir asker, bir yığın karı kollarıyla kucaklamış, titreyerek, feryat ederek dişleriyle kemiriyordu. Kaldırıp yola sevk etmek istedim. Beni hiç görmedi. zavallı çıldırmıştı. Bu suretle şu lanetli buzullar içinde biz belki on bin kişiden fazla insanı bir günde karların altına bıraktık ve geçtik".

Rus Kafkas Ordusu Kurmay Başkan Vekili Dük Aleksandroviç Pietroviç ise gördüklerini şöyle anlatıyor:

"İlk sırada diz çökmüş 9 kahraman. Mavzerleriyle nişan almışlar, tetiğe asılmak üzereler ama asılamamışlar… İkinci sırada cephane taşıyanlar var, sandıkları bir avuçlamışlar ki, kainattan hırslarını almak istiyor gibiler. Öylesine kaskatı kesilmişler… Ve sağ başta Binbaşı Nihat. Dimdik ayakta, başı açık, saçları beyaza boyanmış, gözleri karşıda…Allahuekber dağlarındaki son Türk müfrezesini teslim alamadım. Bizden çok evvel, Allah'larına teslim olmuşlardı." 

Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.

Osmanlı Ordusu Allahuekber dağlarında, 60 bini donarak tam 78 bin şehit vermiştir. Rus birlikleri ise 32 bin askerini kaybetmiştir