Şair bir portre fotoğrafçısı: LÜTFİ ÖZKÖK

Hepimizin hafızasında yer eden bir Nazım Hikmet portresi vardır. İşte bu ve bunun gibi birçok sanatçının portresinin ardında şair ruhlu bir fotoğrafçı var. Lütfi Özkök!
Lütfi Özkök’ün fotoğrafladığı Nazım Hikmet ve Lütfi Özkök

Lütfi Özkök, 1923 yılında o zamanlar tabiri caizse dutluk olan Feriköy’de dünyaya geldi. Lütfi Özkök aslında bir muhacir çocuğudur. Ailesi Romanya muhacirlerindendir. Feriköy İlkokulunda ilk öğrenimini gördükten sonra babası iyi bir eğitim almasını ve yabancı dil öğrenmesini istediğinden Cizvit okulu Jeanne D’Arc kolejine yazdırdı. Fakat ilginçtir ki okulun ücretini ödemek için yeterli geliri olmadığını Cizvitler’e açtığında Cizvitler okul ücretini balıkla ödemesini teklif ettiler. Ve bu sayede Lütfi Özkök Fransız okuluna başladı. Burada edebiyat dersleri sayesinde edebiyata olan ilgisi başladı ve Batı kültürüne merakı sayesinde keman çalmayı öğrendi.

Jeanne D’Arc’dan sonra Vefa ve Taksim liselerinde öğrenim gördü. Lisedeyken Sabahattin Kudret Aksal ile tanıştı. Küllük’te yapılan şair buluşmalarına katılmaya başladı, burada kendine bir çevre edindi. Bu sırada üniversite de filoloji bölümüne kaydını yaptırdı. Küllük toplantıları devam ettiği süreçte Sabahattin Kudret Aksal, Fahir Onger, İlhan Arakon ve Lütfi Özkök, ‘Sokak’ adında bir edebiyat dergisi çıkarmaya karar verdiler. Derginin giderlerini harçlıklarıyla karşılayacakları ve kendi emekleriyle sokakta satacakları için derginin adını ‘Sokak’ koymuşlardı. Derginin ilk 4 sayısından sonra Özkök üniversite için Viyana’ya gitti. Türkiye müttefiklerin yanında İkinci Dünya Savaşı’na girdiğini açıklayınca Alman ilhakı altındaki Viyana’dan İstanbul’a dönmek zorunda kaldı. Yeniden filolojiye yazıldı ama fikri Paris’e gidip okumaktı. 1949’da hayalini gerçekleştirdi. Mühendislik okumaya gitmişti ama o Sorbonne’da uygarlık tarihi kursuna yazıldı. Paris’te İsveçli Anne Marie ile tanıştı. Paris’te evlendiler. Özkök evliliğinden sonra İsveçli şairlerle tanıştı. Lasse Söderberg ile yakın arkadaş oldu. Beraberce şiirler çevirdiler. Eşi de bu süreçte çeviri çalışmalarına katılıyor onlara yardım ediyordu.

Özkök, 1953’te yayımlanan ‘’Ekmek ve Sevda’’ adlı şiir antolojisini hazırladı. Antolojide Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Oktay Rifat’ın şiirlerine yer vermişti. Cesaret edemediği için Nâzım Hikmet’in şiirlerine yer vermemiş ama bu korkaklığı vicdanını rahatsız etmeye başlamıştı. Antolojinin 23 yıl sonra ikinci baskısı sırasında Nâzım Hikmet’i de antolojiye aldı.  

Lütfi Özkök’ün fotoğrafçılığını şiiriyle harmanlayıp profesyonelleştirdi. Fakat tabiki fotoğrafçılığı şiir çalışmalarını aksatsa da tamamen silmedi. Hem şiir yazdı, hem çeviri yapıtı, hem de fotoğrafçılık yaptı. 

Lütfi Özkök’ün şair olması, edebiyat ve sanat dünyasını yakından takip etmesi objektifine yansımıştır. Nâzım Hikmet, Samuel Beckett ve René Char gibi isimlerle uzun yıllar dostluğunu devam ettiren Özkök, bu isimlerin farklı zamanlarda portrelerini çekerek hayatlarındaki dönüşümün yüzlerine yansıyan kaydını tutmaya çalışır.

Osman İkiz: Belgeselci Elisabet Marton, Lütfi Özkök’ün şiir kitabından hareketle Rüzgârların Yolunda adlı bir belgesel çekti. Belgesel iki ülkede ödül aldı. Ben ise, Yapı Kredi Yayınlarından çıkmış olan Lütfi Özkök’ün yaşamını anlattığım kitap için, Rüzgârların Yolunda adını seçtim. ‘’Rüzgârların Yolunu değil, Rüzgârların yolunda yürüyen seni anlatacağım’’ dediğimde onun da hoşuna gitmişti. Kitap için elimin altında azımsanmayacak bilgi ve belge vardı. İsveç Radyosu’nda çalıştığım yıllarda  kendisiyle çok sayıda program yapmıştım. Geriye kalan iş eksikleri tamamlamaktı. Kolay olmadı. Lütfi Özkök, iyi bir anlatıcıydı ama konuşmayı aniden başka konulara kaydırıyordu. Bu yüzden biraz uzun sürse de çalışmayı tamamladım. Yapı Kredi Yayınları için Lütfi Özkök ismi zaten yabancı değildi. Çevirilerini yayımlamışlar, yazar portrelerini kullanmaktaydılar. Kendisini de şahsen tanıyorlardı. Özenli bir kitap hazırladılar. Birinci baskı tükendiğinden şu sıralar ikinci baskının hazırlığı yapılıyor. Merak edenler yukarıda anlattıklarımı çok daha geniş olarak kitaptan okuyabilir.

Covid-19 Sebebiyle Oluşturulan Maddi Destek Paketleri adlı yazım için tıklayın…