Beynimiz büyük bir karmaşıklığın içinde mükemmel bir düzende işleyen bir sistemdir. Bir girdaptır. Düşüncelerimiz ise bu girdabın küçük bir dalgasıdır. Düşüncelerimiz bizi biz yapar, gelişmemizi, ilerlememizi, kabul görmemizi, kendimize güvenmemizi sağlar buna özgüven deriz. Bazen de bizi bizden eder, herkesten her şeyden soyutlar. Olumluyu da olumsuzu da biz düşünürüz, biz yaratırız. Düşünceleri belli bir düzene sokmak kimi zaman basit görünen ancak binlerce bilimsel çalışmaya konu olmuş zor bir yapılandırmadır.
Düşünmeden var olmak mümkün değildir. Örneğin şu an hiçbir şeyi düşünmemeyi deneyin ve aklınıza ilk düşünce geldiğinde elinizi kıpırdatın. Ne kadar kısa sürede gerçekleştiğine şaşıracaksınız. Düşünmemek zordur, hele belli bir şeyi düşünmemek çok daha zordur. Mesela size şu an telefon kabınızın rengini düşünmeyin desem bunu başarabilir misiniz? Peki düşünmek kötümdür? Evet, bazı düşünceler kötüdür. Mesela otomatik düşünceler.
Otomatik düşünceler, bir olay karşısında yargılama süreci olmaksızın, aniden gelişen, duygularımızı ve davranışlarımızı etkileyen bir zihinsel süreçtir. Otomatik düşünceler her zaman vardır. Bizim sorun olarak algılamamız gereken ise olumsuz otomatik düşüncelerdir. Olumsuz otomatik düşünceler bizim kendimize güvenmememize, ön yargılı olmamıza, sosyal fobi yaşamamıza, içe kapanmamıza, strese ve mutsuzluğa neden olurlar. Önemli olan bu düşünceleri fark etmek ve yeniden yapılandırmaktır.
Örneğin; bir arkadaşınıza mesaj attınız ve size geri dönmedi. Bu duruma sinirlendiniz, beklide mutsuz oldunuz. Peki neden? Size mesaj gelmemesi sonrası aslında hiç üzerine fikir yürütmeden arkadaşınızın sizi önemsemediğini, sizinle konuşmak istemediğini, sizden daha önem verdiği bir şeyler olduğunu düşünmüş olabilirsiniz. Sizi bu düşünceye götüren asıl sorun ne?
Bir başka örnekle; derse geç kaldınız, sınıfın önündesiniz, içeride bütün sınıf arkadaşlarınız ve hocanız var. İçeri girmekten çekindiniz ve derse girmekten vazgeçtiniz. İçeri girince hocanın kızacağını, rezil olacağınızı, herkesin bir anda size odaklanacağını düşündünüz. Bu düşünce bir anda mı oldu yani? Yoksa temelinde kendinize dönük bir düşünce mi var?
Otomatik düşüncelerdeki olumsuzluklar örneklerle çoğaltılabilir;
-Kimse beni anlamıyor (genelleme)
-Asla başarılı olamayacağım (küçümseme)
-Daha kötüsü olamaz (abartma)
-Asla İngilizce öğrenemem (ya hep ya hiç tarzı düşünme)
-Sunum yapamam, saçmalarım, rezil olurum (Aşırı genelleme) vb.
Tüm bu düşünceler nedeni ile stresli, mutsuz, ön yargılı, özgüvensiz bir hayat sürmemiz mümkün hale geliyor. Sonunda, aklımıza geldiğinde bile sinirlendiğimiz, heyecanlandığımız, korktuğumuz, çekindiğimiz durumlarla karşılaşıyoruz. Peki ne yapmalıyız?
Yine düşünmeliyiz. Bir olay karşısında bir duygu geliştirdiğimizde (örn. erkek/kız arkadaşınızı sinemaya davet ettiniz ancak gelmedi ve buna sinirlendiniz, üzüldünüz vb.) bu duyguyu neden yaşadığınızı sorgulayın (neden sinirlendim, neden üzüldüm vb.) ve cevabını arayın(benimle vakit geçirmek istemiyor, beni önemsemiyor vb.) ve bu cevabı vermenize neden olan içsel durumu düşünün (öz güven eksikliği, kaybetme korkusu, kendini yetersiz görme vb.). Temelde kendinize yönelik geliştirdiğiniz düşünceyi bulduğunuzda kendinize yönelik algılarınızı düzeltme yoluna gidecek ve adım adım düşüncelerinizi iyileştirerek olumlu düşünceler üretebileceksiniz. (Arkadaşınızın işi olabilir, sinemaya gitmeyi sevmiyor olabilir, sizinle başka bir plan yapmak istiyor olabilir). Bir olay/durum karşısında yargılara varmadan önce bilinç düzeyinde düşünebilmek bizi olumlu bakmaya ve sonunda öz saygıya götürebilecektir. Bu durumu psikolojik sorun boyutunda yaşayan kişiler için anlatılanlar elbette yeterli değildir ve profesyonel destek gerekir ancak açıklanan bilgiler ışığında oluşabilecek küçücük bir dokunuş bile hayatlarımıza yeni amaçlar, düşüncelerimize şekiller verip ruhumuzu dinlendirmeye ve iyileştirmeye yardımcı olacaktır.
Türk Tiyatrosunun Efsanesi İsmail Hakkı Dümbüllü adlı yazı için tıklayın…
0 Yorum