Osmanlı’da Evlenme İlanları

19. yüzyılda, modernitenin etkisiyle aile ve evlilik gibi öncesinde “özel” olarak değerlendirilen konular kamusal alana taşındı ve dönemin önde gelen dergi, kitap ve gazetelerinde tartışılmaya başlandı. Geleneksel anlamda görücü usulü evlilik de sorgulanıyor ve eleştiriliyordu. Bu ortamda, görücü usulüne bir alternatif doğmuştu: yaygınlaşan yayın organları vasıtasıyla eş bulmak. Musavver Malumat-ı Nafia, Batı'da zaten yaygın olan bu  uygulamayı Osmanlı topraklarına da taşımıştı.

Gelin ve damat adayları önce kişisel vasıflarını yazıyorlardı. Bir okuyucu: “Zevcim vefat etti yirmi yaşında hiç kimsesizim. Bir hanem ile bir de oğlum var. Her tarafa giderim.” derken bir diğeri ise “Oldukça servet sahibi bir adamım. Kırk beş yaşındayım. Fakat sıhhat ve nezafete fevkalade merakımdan pek zinde ve kuvvetli bir vücuda sahibim. İki çocuğum var. İki bine yakın maaşlı bir memurum.”  diyerek kendini tanıtıyordu. 

Okuyucuların izdivacına aracılık etmeye büyük bir önem atfeden dergi ise mahremiyete önem veriyor ve ilan verenlerin adreslerini saklıyordu. Adresler ancak beğeni durumunda karşı tarafa veriliyordu. Kendilerini kısaca tanımlayan adaylar daha sonrasında ise nasıl bir eş istediklerini yazıyorlardı.  Bir okuyucu: “Alacağım hanımın yüz, yüzeli lirası bulunmak şarttır. Bu para ile ticaret etmek ve muvakkat bir zaman içinde kendisiyle beraber gezmek isterim. Halim olsun, terbiyeli olsun, güzel olsun…” derken, kendisinin on dokuz yaşında olup, bir buçuk yaşında bir kız çocuğa sahip olduğunu söyleyen bir kadın: “Beni geçindirebilecek derecelerde bir adamla yaşlı da olsa izdivaca talibim.” diyordu.

.

Kendini 19 yaşında bir bakire olarak tanıtan ve anlaşıldığı üzere maço erkeklerden hoşlanan bir kadın okuyucunun şartları ise şunlardı:

 “1-)Zevcim olacak adam, yirmi ila otuz arasında olmalı, gayet mert bir tabiatta yaratılmış bulunmalıdır,

 2-)Hiçbir şeyden yılmamalı ve en tatlı meşgalesi silah ile oynamak olmalıdır, 

3-)Namus-ı şahsi, namus-ı ailesi, namus-ı millisi için feda-yı canda bir dakika bile tereddüt etmemelidir, 

4-) Vücudunun lâakal (en azından, hiç olmazsa) beş yerinde kurşun yarası izi bulunmalıdır,

 5-)Nişane-i şehamet (cesaret) olmak üzere kol, bacak gibi azadan mahrum olursa daha muhterem ve mübecceldir  (saygıya değer), 

6-) Hissi, duygusu daima cengâverliğe dair olmalıdır.” 

Görünen o ki, genç kadın aradığını bulmuş zira bir başka okuyucu: “Yirmi iki numaralı Malumat gazetesinin izdivaç ilanı kısmında Mim. Re. (adını gizli tuttuğu için sanırım isminin baş harfleri) hanıma:

 1-)Yaşım yirmi ikidir. Gayet mert tabiatlıyım,

 2-) Hiçbir şeyden yılmam. En tatlı meşgalem silahla oynamaktır,

 3-)Namus-ı şahsi, namus-ı milli, aile namusu için feda-yı can etmekte bir dakika tereddüt etmem,

 4-) Bacağımda sağ ve sol tarafımda cem’an (toplamda) dört yaram vardır. Âzam maatteessüf (ne yazık ki) eksik değildir, 

5-) Hayatım daima fedakârlık, cengâverlikle mecbuldur (yaratılmıştır), 

6-) Bir validem, bir pederim var. İradım (gelir) bir maaştan başka bir şey yok. Valide ve pederime kendim bakmaya mecburum.” diyerek şartlarını kabul ettiği takdirde genç kadının izdivacına talip oluyordu. 

Medya organları daha sonra da çöpçatanlığa devam etmiş görünüyor.  Gelişen teknolojiyle bu işi televizyon programları (Kısmetse Olur, Esra Erol'la Evlen Benimle gibi), sosyal medya ve çeşitli uygulamalar (tinder, okcupid, pembe panjur gibi)  devraldı tabii. Aradan yüzyıl geçmiş olsa da, insanlar yine benzeri platformlar kullanarak, kendi özelliklerini ve partnerlerinde olması gereken özellikleri paylaşıp yalnızlıklarına son vermeye çabalıyor. Yine aynı şekilde, zinde bir vücut, iyi bir ekonomik statü ve düzgün karakter karşı tarafta aranılan özellikler. Ve yine söyleyebiliriz ki, daha "maço" veya geleneksel olarak daha fazla "maskülen" sayılabilecek erkekler hala ülkemizde kadınlar arasında popüler. Ancak, zamanla evliliğin yanında one night stand, friends with benefits gibi daha liberal ilişki biçimlerinin de seçenek olarak  ortaya çıktığını söylemeliyiz.