İnsan Mıyız?

İnsan Mıyız?

Diğer ‘Edebiyat‘ içeriklerine ulaşmak için tıklayın.

Evet benim ağzımdan çıkan ile sizin gözünüzün gördüğü bir. Hatta soruları çoğaltıp, ”İnsan mıyım? İnsan mısın?” diye de  sorabiliriz. “Bu ne biçim soru bee” diyenler? “Haydaa nerden çıktı şimdi bu” tepkisiyle canı sıkılanlar. “Tam da üzerine bastın kanayan yaramız kesinlikle!” diyenler olacakır. Hatta olmalıdır da farklılıklarımız insan olmamızın en tabii özelliğidir.

Yaklaşık 3 hafta önce kızım dünyaya geldi. Onunla başladı ‘İnsan’ kavramı üzerinde durmak, dakikalarca fikir alışverişi yapıp, saatlerce beyin fırtınaları patlatmak çocuğunun geleceği adına endişe etmek  her ebeveynin şanındandır. Doğum o kadar etkilemişti ki bizi bu yazıyı yazmama vesile oldu. Tahayyül ediniz, bize ait bir varlık kollarımızda ağlayarak selamlıyor. Mutluluktan gözlerimden yaşlar gelmeye başladı, bir yandan eşime destek verirken bir yandan da şoku atlatmaya çalısıyordum. O an demiştim kendime insana dair ne varsa hem okuyacak hem de dinleyeceksin çünkü bir bebeğim oldu ve ben de baba olmuştum. Bu satırları da ayağımda salladığım kızıma bakıp yazıyorum. Gelin birlikte bu vesile ile insanı okuyalım, işitelim, kavrayalım, anlayalım ve içselleştirelim.

İnsan kelimesi, Arapça ins kelimesinden türetilmiştir. “Beşer ve insan topluluğu” anlamına gelen ins, daha ziyade insan türünü ifade etmekte olup bu türün erkek veya dişi her ferdine insî / enesî yahut insân denmektedir.İnsan kelimesi aynı zamanda i üns masdarı ile de irtibatlandırılmıştır. “Alışmak, uyum sağlamak” anlamına gelen üns, Türkçe’de ünsiyet olarak kullanılmaktır.

 Bunlara ek olarak da bilim dünyasına kalemimizi çevirelim. Peki İlim dallarına göre insan kimdir?

Tıp: Fizyolojik bir yapı
Biyoloji: Konuşabilen tek canlı
Sosyoloji: Toplumun bir üyesi
Psikoloji: Farklı bir benlik sistemi ve yaratıcılığın unsuru
Ekonomi: Sistem içinde bir birim
Antropoloji: Kültürün işlediği bir varlık
Teoloji: Tanrının yarattığı en donanımlı canlı 

Bilim adamları inceler de filozoflar boş durur mu? Filozoflar nasıl tanımlıyor insanı?

“İnsan, yer kaplayan, hareket ve durgunluk yasalarına bağlı olan bedene; düşünen ve anlama gücü etkinliği bulunan ruha sahip olan bir varlıktır.” (Spinoza)

“İnsan, hisseden, düşünen, dünya üzerinde özgürce dolaşan, hükmettiği bütün diğer hayvanların başında görünen, toplum içinde yaşayan, sanatı ve bilimi icat eden, kendine özgü iyilik ve kötülüğü olan, kendine efendiler oluşturan ve kanunlar yapan bir varlıktır.” (Diderot)

“İnsan, öğrenen hayvandır.” (Konfüçyüs)

“İnsan, sorgulayan hayvandır.” (Sokrates)

“İnsan, toplum kurandır.” (Aristoteles)

Her şey zıttıyla bilinir kaidesinden yola çıkarak. Bir de İslam’a ait düşünürler bu konuda neler söylemiş onlara göz atıp kavramları sonlandıralım.

İslam filozoflarına göre insan tarifleri:

“İnsan akıllı ve ölümlü bir canlıdır.”

“İnsan, iki cevherden (nefis ve ruh veya nefis ve akıl) oluşan bir bileşiktir. İnsan; canlı, düşünen, ölümlü, en yüce kemale ulaşmak için yaratılmış bir varlıktır.” (Farabi)

“İnsan düşünen, ölümlü, boyu dik, gülen bir hayvandır.” (Gazzalî)

“İnsan mertebesiyle ilk, varlığıyla son bir canlıdır.” (İbn Arabi)

“İnsan, cismiyle varlık, ruhuyla şeref, aklıyla erdem sahibi bir canlıdır.” (İbn Bacce)

“İnsan, küçük bir âlemdir. Allah’ın sevgi ve rahmetten yarattığı bir canlıdır. İnsan kâinatın yaratılmasında gerçekten bir gaye; onun yapısı âlemin yapısının bir nüshasıdır.” (Sadrettin Konevî)

“İnsan, hem âşık hem de maşuktur. Yani hem seven hem de sevilen bir varlıktır.” (Mevlana)

Milyonlarca örnek verilebilir. Ne buna benim takatim yeter ne de sizin zamanınız. Kavramlar bize bunları söylerken tekrar soruyorum İnsan Mıyız? Bunca değerlerimize, özelliklerimize rağmen geldiğimiz günümüz dünyasında bu sorunun neresindeyiz. Gündemdeki insanlık dışı olaylardan bahsetmek istemiyorum herkes artık neyin ne olduğunu benden daha iyi biliyor. Sorundan bahsetmek herkes için en kolayı. Peki ya çözüm sunmak? Ben elimden geldiğinde çözüm sunmaya çalıştım. Farkındalık her şeyin başlangıcı olsun. Haydi birlikte insan olalım. Kavramlar yukarıda herkes kendine hitap edeni seçip alsın insanlığına!

“Allah bizi insan eyleye!” (Alvarlı Efe hazretleri)