Huzurun Rengi Mavi
Umudu, özgürlüğü, sonsuzluğu, anlatacak bir renk aradık. Mavi kadar hiç biri yakışmadı ruhumuza.
Koşulsuz Sevgiyi Seçmek: Dünyanın Koşulsuz Sevgiye İhtiyacı Var adlı yazım için tıklayın…
Diğer Sosyoloji içeriklerine ulaşmak için tıklayın…
İnsanoğlu yaradılışının ilk günden beri kendini ifade etmek ve düşüncelerini başkalarına aktarmak için çeşitli yollar bulmuş ve bu yolları kullanmıştır. Zamanın ve mekânın ötesinde evrensel bir dili olan sanatta bunlardan biridir. Bu nedenle insanlığın ilkel dönemlerinden bu yana geçirmiş olduğu tüm süreçlerde sanatla kendini ifade eden birey için resim, insanoğlunun sonlu yaşamındaki sonsuzluktur. Bilinçsiz olarak üretilen ilk sanat eserlerinden günümüze kadar geçen süreçte renk sanatçıların kullandığı temel öğelerden biri olmakla kalmamış hatta eserin temelini oluşturmuştur. İlk olarak fizikte rengin ne olduğu tanımlanmaya çalışılmış ve bu bağlamda mavi rengin özellikleri incelenmiştir. Ardından mavi rengin fizyolojik ve psikolojik etkilerine ve de toplumumuzdaki yerine kısaca değinilmiştir. Son olarak da resim sanatında mavi rengin kullanımı sanatçıların eserleri üzerinden irdelenmiş ve mavi rengin sanat serüveni gözler önüne serilmiştir.
Mavi Rengin İlk Ortaya Çıkışı
Türkçeye Arapçada “su gibi” anlamına gelen “mai” kelimesinden türeyerek geçmiş. “Ma”nın Arapçada su anlamına geldiğini düşündüğümüzde aslında mavinin uzun yıllar bir renk olarak kendini ispatlayamamasını da anlayabiliriz, zira renksiz bir nesneye benzetilerek türetilmiş bir kelimeyle tanımlanmıştır.
Mavi renk tanımının ilk izine Mısır’da rastlanıyor, aynı zamanda mavi renk boya üretmenin yolunu bulan ilk toplum da burada.Bu noktada, mavinin doğada az bulunan bir renk olduğu argümanı geliştirilebilir. Doğada mavi renkli hayvan yok, mavi gözlüler oldukça az ve mavi çiçeklerin de neredeyse tamamı insan üretimi.Tabii ki örnek gösterilecek birçok mavi balık ve kuş türü var ve bu argümanın pek geçerli olduğu söylenemez. Yine de, gökyüzü bu noktada bir sorun teşkil ediyor. Kutsal kitaplardaki metinlerde dahi gökyüzü mavi olarak tanımlanmamış.
Renk, ilk insanlardan beri bilinen bir olgu olmasına rağmen bilimsel olarak tanımı ilk defa 1676 yılında Newton tarafından yapılmıştır. Newton’a göre renk, beyaz ışığın tayfıdır, yani nesnelerin rengi yoktur. Newton, beyaz ışığın renkli ışınlardan oluştuğunu göstermek için, karanlık bir odaya küçük bir delik açmış, açtığı bu deliğe bir prizma yerleştirerek gün ışığını bu prizmadan geçirmiş ve böylece renklerin mor, lacivert, mavi, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı olarak ayrıştığını görmüştür. Ayrışan bu renkler tekrar birleştirildiğinde ise beyaz ışık yani gün ışığı elde edilmiştir. Newton tarafından ortaya çıkarılan bu bilgi sanatta devrim yaratmıştır. Özellikle de İzlenimciler, Newton’un renk teorisine göre ışığın nesne üzerinde yarattığı rengi resmetmişlerdir. Rengi, “ışığın kendi öz yapısına ve nesneler üzerindeki yayılımına bağlı olarak göz üzerinde yaptığı etki” olarak tanımlar. Bu etki dâhilinde rengin fizik olarak, fizyolojik ve psikolojik özellikleri bulunmaktadır. Newton’un prizmasından geçerek elde edilen renklerden biri olan mavi de tüm renkler gibi bu etkilere sahiptir.
Bu konuda araştırma yapmış bilim insanı Guy Deutscher’in teorisini aktaralım. Guy Deutscher, çocuklarından birisine ilk olarak ‘’neden gökyüzü mavi?’’ sorusunu sormayı planladı. Çocuğunu yetiştirirken de hiçbir şekilde ‘’mavi’ rengi tanımlayıp çocuğuna öğretmedi. Bir gün, planladığı gibi soruyu çocuğuna yöneltti. Alma’nın (Deutscher’in kızı) hiçbir fikri yoktu. Gökyüzü Alma’ya göre renksizdi. Daha sonra gökyüzünün beyaz olduğuna karar verdi ve en son da ‘’mavi’’ olduğunu söyledi. Fakat sonuç olarak mavi renge ulaşmış olmasına rağmen, Alma ilk etapta bu rengi fark edemedi.
Devam edelim…
Freud maviyi, okyanusa benzetir, sakin diye betimlemiştir. Faber Birren ise mavinin tansiyonu düşürdüğünü söyler. Araplar ise mavi taşların, firuzenin kanın akışını yavaşlattığına inanır. Nazar boncuğu o yüzden mavi taşlıdır. Sakinleştirici bir renktir, Batı’da mavinin sakinleştirici etkisinden dolayı intiharları azaltmak için köprü korkuluklarını maviye boyarlar. Amerika’da bir ilkokulda, duvarların rengini beyaz ve turuncudan maviye çevirmişler çocukların notlarının yükseldiğini görmüşler. Yaramazlıkları da azalmış. Mavi özellikle lacivert verimliliği, otoriteyi ve sonsuzluğu ifade eder. Dünyadaki birçok markanın logosu mavi renktir. Bankaların da logolarında en çok kullandıkları renk yeşil ve mavidir. Mavi ile büyük olduklarını yeşille de güvenilir olduklarını vurgularlar. Yeşil ve mavi sağlamlığı temsil eder. Mavi yemek yeme isteğini azaltan bir renktir, bu nedenle fast-food zincirlerinde mavi rengi hiçbir şeyde kullanmazlar. Tüm diyet ürünlerinde de mavi renk ve logo kullanırlar. Süt ve süt ürünleri de sağlıklı olduğu için mavi kullanılır. Marie Claire dergisinin yaptığı araştırmada, mavi basılan kapaklarının en çok satan sayılar olduğunu ortaya çıkarmıştır. Mavinin en önemli özelliği çok uzaktan bile fark edilebilmesidir.
Bu renk güven, sorumluluk, dürüstlük veya sadakati temsil etmektedir. Mavi samimi, saklı ve sessizdir. Yaygara yapmak veya dikkat çekmek istemez. Çatışmadan ve karşı karşıya gelmekten nefret eder ve işleri kendi yollarıyla yapmayı sever. Renk psikolojisi perspektifinden mavi güvenilir ve sorumludur. Bu renk iç güveni sergilemektedir.Kontrol altına almak ve zor zamanlarda doğru olanı yapmak için ona güvenebilirsiniz. Yaşamı ve çalışma alanları da dahil olmak üzere yaşamında düzen ve yöne ihtiyaç vardır. Bu, her şeyin üstünde, hem fiziksel hem de zihinsel rahatlamayı teşvik eden huzur ve huzuru arayan bir renktir. Stresi azaltır, sakinlik hissi, rahatlama ve düzen duygusu yaratır – sırt üstü uzanıp, parlak mavi bulutsuz bir gökyüzüne baktığımızda kesinlikle böyle sakin hissederiz. Metabolizmayı yavaşlatır. Maviden açık maviye doğru daha fazla özgürlük hissettirir.Mavi’nin bilgeliği, daha yüksek zeka seviyesinden gelir, manevi bir bakış açısıdır. Mavi, ruhun, adanmışlığın ve dini çalışmanın rengidir. Tefekkür ve duayı geliştirir. Öte yandan, mavi bağlılığı, aile ya da iş adanmışlığını da kapsamak üzere, inandığı herhangi bir sebep ya da kavramı temsil etmektedir. Mavi, muhafazakâr ve tahmin edilebilir, güvenli ve tehdit edici olmayan bir renktir. Muhtemelen genel anlamda çoğunluk tarafından en sevilen renk budur; çünkü bu renk güven verir ve tehdit edici değildir. Aynı zamanda mavi, devam etmekte olan çabalarda kalıcı ve kararlı olmayı sağlamaktadır.
İnsan psikolojisine huzur, rahatlık ve sakinlik verir. Mavi renk, sinir sistemini etkileyip kişiyi sakinleştiren ve rahatlatan bir etkiye sahiptir. Üçlü ana renk grubunda yer alan tek soğuk renk olan mavinin açık ya da koyu tonları, insan psikolojisinde değişik etkiler uyandırmaktadır. Örneğin; mavi koyulaştıkça ya da siyaha yakınlaştıkça insanı daha çok içine çekip insanda keder, hüzün ve sıkıntı duygularını uyandırmaktadır. Mavi renk siyahtan uzaklaştıkça karamsarlık ve çekicilik etkisi azalmaya başlar. Açık tondaki bir mavi insanda sonsuzluk etkisi yaratırken insanın bakışları mavide engel tanımadan sonsuzluğa ulaşmaktadır. Çünkü mavi suyun ve havanın veya gökyüzünün ve denizlerin rengidir. Su ve havanın berraklığına yaklaşan mavinin dinlendirici etkisi de artar. Bu nedenle özellikle havuz öğesi Osmanlı mimarisinde önemli bir fonksiyona sahiptir çünkü su sesi insanda genellikle açık mavi denizleri çağrıştırmaktadır. Bu dönemde su sesinin insan üzerinde rahatlatıcı etkisinden oldukça fazla yararlanılmış,özellikle sinirsel hastalıkların tedavisi içininsanların yaşadığı alanlarda kullanılmıştır. Günümüzdeyse yatak odaları ve hastanelerde insanın gözünü rahatlatması ve insanı iç huzura kavuşturması için tercih edilmektedir. Mavi renk Anadolu kültüründen önemli bir yere sahiptir. Öyle ki insanı kötülüklerden uzaklaştırdığına inanılan nazar boncuğunun rengi mavidir. Ayrıca turkuaz mavisi Türklere hitaben isimlendirilmiştir. Türk halkının geleneksel motifleri içerisinde mavinin çeşitli tonlarının oldukça fazla kullanıldığı görülür. Osmanlı tarihi incelendiğinde ise yeşilden sonra en önemli renk sayılan mavi yüksek mevkilerde görev yapanların giydikleri kıyafetlerde görülmektedir. Düzeni çağrıştırması nedeniyle resmi giysiler ve üniformalarda kullanılan parlement mavisi resmi kurum ve kuruluşlar tarafından kurumsal kimliklerini ortaya koyan amblem ve logolarında tercih edilmektedir. İnsanlarda düşünme, karar verme ve soğukkanlı olma duygusu uyandırarak yaratıcı düşüncelerin doğmasına olanak sağlayan mavi renk tüm bu nedenlerinden dolayı özellikle çalışma alanlarında en çok tercih edilen renktir.
Mavi yüzyıllar sonra tüm kültürlerde yükselmeye başlayan bir renk olmuş. Romanlarda, duvarlarda, notalarda, rüyalarda ve hatta modada…
Haydar Ergülen “Mavi konuşalım, mavi yazalım” demiş ya, işte biz de denizden, gökyüzünden, romanlardan, resimlerden, filmlerden yola çıktık aklımızda mavi ile…
[zombify_post]
0 Yorum